Ciekawostki językowe: trzymać pieczę

„Trzymać pieczę”, czyli opiekować się jakąś osobą, zwierzęciem lub rzeczą. Samo słowo „piecza” oznacza troskę, opiekę, staranie i pochodzi od prasłowiańskiego czasownika „pekti sę” –  ̔troszczyć się’. Pojawia się w takich połączeniach jak: „mieć pieczę”, „objąć pieczę”, „oddać, powierzać, przejąć, sprawować, trzymać pieczę”.

Źródła: https://wsjp.pl/index.php?id_hasla=23885, http://www.staropolska.pl/slownik/?nr=0&litera=piecza&id=1582, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/piecza;5471446.html.

Gdzie studiował Jan Kochanowski? We Włoszech czy w Italii?

Jan Kochanowski najpewniej w latach 1544–1549 studiował na Uniwersytecie Krakowskim, a od roku 1552 do 1555 w Padwie na północy Półwyspu Apenińskiego. Gdzie zatem studiował mistrz z Czarnolasu? We Włoszech czy w Italii? Okazuje się, że jednak we Włoszech.

Słowo „Italia” jest bowiem w polszczyźnie używane dla określenia Półwyspu Apenińskiego do okresu między starożytnością a średniowieczem. Dla czasów późniejszych używa się nazwy „Włochy”, mimo iż zjednoczenie kraju nastąpiło dopiero w XIX w.

Funkcjonujące w polszczyźnie słowo „Włochy” pochodzi od nazwy jednego z celtyckich plemion żyjących na Półwyspie Apenińskim – Wolsków. Nazwę skojarzono z romańskim plemieniem Wołochów. Tym sposobem podczas gdy cała Europa jeździ „to Italy”, „nach Italien”, „a Italia”, „en Italie” itd., Polacy podróżują „do Włoch”.

Źródła: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Wlochy-czy-Italia;91.html; https://www.youtube.com/watch?v=L-7anVOrfCQ.

Ciekawostki językowe: ktoś nie umywa się do kogoś

 

Wyrażenia „ktoś/coś nie umywa się do kogoś/czegoś” używamy, gdy chcemy powiedzieć, że jakaś osoba lub rzecz jest o wiele gorsza od porównywanej osoby czy rzeczy.

Zdaniem etnografów w zwrocie tym został utrwalony pewien magiczny zabieg znany w Rosji, ale notowany również w Polsce (m.in. w Zagłębiu Dąbrowskim). „Zabieg ten opiera się na przeświadczeniu, że jeżeli do wody, odgrywającej w danym przypadku rolę pośrednika, czy też przewodnika czarodziejskiego, włożoną zostanie rzecz jakakolwiek, to osoba, która się wodą tą następnie umywa, co właśnie nazywane bywa umywaniem się czemu, albo do czego, przejmuje tym sposobem wszelkie przymioty i wszelkie właściwości rzeczy znajdującej się w wodzie” („Język Polski” XII: 1927, s. 42).

Źródła: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/ktos-nie-umywa-sie-do-kogos;5609.html; https://wsjp.pl/do_druku.php?id_hasla=27013&id_znaczenia=5124804.